Yolanda González-Rábagok eta Unai Martínek, EHUko OPIK taldeko ikerlariek, nahi ez den bakardadearen egungo egoera aztertzen dute, gai horri buruz ikertu eta bi urtera
Bi urte igaro dira EHUko Soziologia eta Gizarte Langintzako Sailaren parte den OPIK Osasunaren eta Aldaketa Demografikoaren Determinatzaile Sozialen ikerketa-taldeak ‘Nahi ez den bakardadea, osasuna eta desberdintasun sozialak bizi-zikloan zehar’ ikerketa argitaratu zuenetik.
Txostenak datu kezkagarri batzuk ematen zituen, besteak beste, nahi ez den bakardadeak Euskadiko lau pertsonatik bati eragiten diola, osasunean duen eragina (batez ere gazteenen artean) edo gizarte-klase behartsuenen artean duen prebalentzia handiagoa.
Yolanda González-Rábago eta Unai Martín egileak egungo egoera aztertzen ari dira, pandemiak izan duen eragina abiapuntu hartuta. Datuak Covid-19a munduan zehar zabaltzen hasi aurretik bildu zirelako. Unairen iritziz, hartu ziren neurriek, hala nola konfinamenduak eta mugikortasunerako murrizketek, “osasuna gehiago kontuan hartu beharko zuketen, bakardade sentimendu handiagoa eragin zutelako”.
Bi ikertzaileen ustez, 2020ko martxotik “kontzientziazio eta esku-hartze handiagoa dago”, baina egoera hobetu ez izana deitoratzen dute. “Alde batetik, ez zaio duen garrantzia eman, eta, bestetik, gehienetan ez zaio egiturari eta komunitateari heltzen”.
Nahi ez den bakardadeak pertsonen osasun fisiko eta mentalean dituen ondorioak nahiko izan beharko lukete bakardadea lehentasunezko leku batean kokatzeko, baina ez da horrela gertatzen. Unai Martínen ustez, arazo nagusia hauxe da: “administrazioei kosta egiten zaiela agendan epe luzerako eragina duten arazoak jartzea, horien esku-hartzeak egiturazko alderdiak eskatzen baititu. Eragina ikusezina eta isila ez balitz gizartearentzat, neurriak hartuko genituzke”. Yolanda González-Rábagok hausnarketarako beste datu bat gehitzen du: “bakardadea banakako arazotzat hartzeko joera dago, eta, beraz, konponbideak indibidualtzat ere hartzen dira, batzuetan, horrelako egoeretatik ateratzeko norbanakoaren erantzukizunean arreta jarriz”.
Hiri-kontzentrazioa
Indibidualismoaz hitz egiten bada, hirietan dagoen biztanleria-kontzentrazio handiagoa aipatzen da, ‘bakardade-epidemia’ deitutakoaren garapena azal dezaketen faktore nagusietako bat baita. González-Rábagok “ekoizpen-logika kapitalistak” aipatzen ditu, “espazio publikoetan interakzio sozialerako, zaintzarako eta interdependentziarako denbora izatea” eragozten dutenak. Ildo horretan, desberdintasun sozialaren gainean jarduteko beharra gehitzen du, horrek, “aldi berean, desberdintasuna sortzen baitu bakardadea pairatzeko aukeretan”.
Kapitalismoaz gain, arkitekturak ez du laguntzen pertsonak beren artean erlazionatzen. Adituak adierazten duenez, “denbora pasatzeko eta hitz egiteko bankuak dituzten parkeak eta espazio berde gutxi daude, edo komunitateari zuzendutako jarduerak egiteko leku publikoak, eta horrek asko laguntzen du deskonektatuago bizi gaitezen”.
Azkenik, zein izan behar du teknologiaren papera? Bakardadearen aurkako aliatua da edo pertsonen isolamendua larriagotzen du? Euskal unibertsitate publikoko OPIK taldeko ikertzaileen iritziz, gailu teknologikoak erabilgarriak izan daitezke, baina ez da haien esku utzi behar arazoaren konponketa. “Hiperkonektatuta bizi gara, edo, hobeto esanda, hiperkonexio-sentsazio handiarekin, teknologiak egunero-egunero erabiltzen direlako. IKTen eta sare sozialen eragina ez dago oraindik argi, haien erabilerak bakardadea areagotzen edo gutxitzen duen, edo, hobeto esanda, zein mekanismoren bidez egiten duen zentzu batean edo bestean”, azpimarratzen du González-Rábagok. Martínen iritziz, “gaur egun, giza irtenbide hobea duten gaietarako teknologian sinesten dugu, eta hori da bakardadearen kasua. Detekzioa eta horri heltzea esku-hartze komunitario batetik egin behar da; teknologiak lagun dezake, baina konfiantza handiagoa izan dezagun teknologia komunitarioan”.
