Lehen Pertsonan: Adinkide
Myryam Lópezi, Gipuzkoako Adinkideko arduraduna
Nola eta zergatik erabaki zenuten Hariak estrategiari lotzea?
Adinkideren baitan, Hariak elkartearen misioa eta ikuspegia partekatzen ditugu. Azkenean, antolatzen dugun sozializazio-jarduera bakoitzaren eta adinekoen eta boluntarioen artean sortzen dugun lotura bakoitzaren atzean, bakardadeen fenomenoari heltzeko helburua jartzen digu, belaunaldien arteko eta lankidetzako ikuspegitik, eta gizarte- eta komunitate-loturak sendotuz. Izan ere, gure fundazioaren lana 65 urtetik gorako pertsonen nahi gabeko bakardadea prebenitzea eta murriztea da, boluntariotza eta auzo-sareak sustatuz.
Askotan, gizarteak adineko guztiak zaku berean sartzen dituela ikusten dugu, guztiak berdinak balira bezala; era berean, bakardadea sentitzen duena erretratatzen da, arazoa estigmatizatzen eta larriagotzen laguntzen duten estereotipoekin. Baina, egia esan, bakardadea oso fenomeno konplexua da; gure harreman sozial eta afektiboak asegaitzak direla adierazten duen sentimendu subjektibo bat besterik ez da, kantitateagatik edo kalitateagatik; izan ere, egunero ikusten dugun moduan, pertsona bakoitzak modu bakarrean eta kausa oso desberdinengatik bizi du. Ez dago mundu guztiarentzat baliozkoa den irtenbiderik: horregatik, ezer baino lehen, Adinkideko taldea adineko bakoitzarengana hurbiltzen da bere egoera, beharrak, itxaropenak eta lehentasunak, testuingurua eta bizitzaren istorioa ezagutzeko. Eta hortik abiatuta, zure kasurako aukerarik egokiena zein den bilatzen dugu, boluntarioekin eta auzokoekin adiskidetasun-harreman berriak eratuz, eta horiek, aldi berean, sakonki ezagutzen ditugu antzeko profilak konektatzeko. Baina, era berean, funtsezkoa da adinekoak galdu duen gizarte-sarea birsortzea, bere ingurune hurbilenaren lankidetzarekin, hala nola auzoarena, komunitatearena, beste baliabide batzuena eta eragile publiko eta pribatuena. Horregatik da funtsezkoa Hariak bezalako esparru-estrategia bat, bakardadeen inguruan lantzen ditugun elementuak bilduko dituena, Gipuzkoako Foru Aldundiaren eta Adinberriren bultzadarekin.
Orain arte, zertan datza zuen parte-hartzea estrategian?
Hasieratik eman dugu gure iritzia eta esperientzia estrategiaren eraikuntzan, zalantzarik gabe oso prozesu parte-hartzaile aberasgarria da, bakardadearen inguruko hainbat errealitate ezagutzea ahalbidetu duena. Zaintza Herrilab ekimenaren bidez, Gipuzkoako udalerrietan zainketa-ekosistemak sortzen parte hartu dugu, eta helburu bera izan dugu zahartzearekin lotutako erakunde publiko, pribatu eta komunitarioekin.
Tradizioz, bakardadea gutxietsi egin da arlo emozionalari lotuta, osasunean eraginik ez balu bezala, eta aztertu behar ez balitz bezala. Aspalditik hori aldatzen ari da, Hariak elkarteak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak bultzatutako beste ekimen batzuek erakusten duten bezala. Nahiz eta batzuetan Adinkide esku-hartze sozialeko erakunde gisa nabarmendu, egiten dugun laguntza-lanagatik, funtsezkoa iruditzen zaigu lan hori estrategia bati eta ebaluatuko diren helburu eta emaitza batzuei erantzutea, egiten dugun guztian etengabeko hobekuntzak aplikatzeko.
Izan ere, aspalditik ari ginen lanean: barruan, ildo horretako tresnak sustatzen ari gara, hala nola 2021-2026 Plan Estrategikoa, gure eragina neurtzeko jarraipen- eta gogobetetze-inkestak, partaidetza-ereduaren ebaluazioa, edo beste erakunde batzuek gidatutako azterlanetan parte hartzen, hala nola Matia Fundazioaren Bakardadeak, non egiaztatu den gure lanak eragin positiboa duela Adinkiden parte hartzen duten adineko pertsonengan.
Zer proiektu espezifiko ari zarete egiten Adinkiden, nahi ez den bakardadea arintzeko?
Esan bezala, bakardadea fenomeno konplexua eta askotarikoa da. Horregatik, Adinkiden 360 ikuspegiarekin lan egiten dugu, bakardadearen fase guztietan, kausetatik ondorioetaraino, eragiten duten ertzetan jardun ahal izateko. Horregatik, detekzioa, prebentzioa, laguntza, sozializazioa eta sentsibilizazioa barne hartzen dituzten hainbat proiektu garatzen ditugu.
Programarik ezagunena, agian, lagun egite afektiboarena da, etxeetan zein egoitzetan garatzen duguna: adineko pertsona boluntario batekin batzen dugu, astero gera dadin eta afektuzko eta adiskidetasunezko loturak ehuntzen dituzte: solasean, kafe bat hartzen, paseo bat ematen…
Auzokide Bikainak (Grandes Vecinos) programan bakardade hori prebenitzen jartzen dugu arreta, bizitza osoko auzo-harremanak berreskuratuz. Adineko pertsonak izan ohi dira, oraindik autonomia fisikoa eta nolabaiteko laguntza-sarea dutenak, baina jende gehiago ezagutu nahi dutenak edo, besterik gabe, sozialki aktibo mantendu nahi direnak. Kasu honetan, adineko pertsona auzotar talde batekin konektatzen dugu, maiztasun malguarekin auzoan jarduerak partekatzeko gera daitezen: buelta bat eman, mandatu batera lagundu eta gero pintxoak hartu, erakusketa batera elkarrekin joan… Edo, Pasaian bultzatu dugun bezala, Adinkideko adin desberdinetako emakume talde batek harremanak estutu ditu kakorratzez osatutako sare komunitarioaren bidez; auzokoen eta belaunaldien arteko proiektu honi esker, Pasaiako emakume horiek Biodibertsitatearen Dama sortu dute, kakorratzez egindako erraldoi bat, bakardadearen edo ingurunearekiko loturaren inguruko istorio partekatuak biltzen dituenak.
Era berean, bakardadea detektatzen lan egiten dugu eta horretarako bere egunerokoan adinekoekin ere harremanetan dauden baliabideekin lan egiten dugu, hala nola administrazio publikoetako osasun-zentroetako eta gizarte-zerbitzuetako profesionalekin; beste erakunde batzuekin ere lan egiten dugu, hala nola Gipuzkoako Itxaropenaren Telefonoarekin, zeinarekin bi erakundeek adinekoari laguntza espezifikoa eman diezaiokegun egoerak elkarri bideratuz osatzen gara. Baina detekzioa sare instituzionala gainditu eta kalean, auzoetan, naturalizatu behar da.
Sentsibilizazioa da Adinkideren beste lan-ildoetako bat: gero eta zaharragoa eta bakartiagoa den mundu honetan, funtsezkoa da gaztetatik jabetzea denok egin beharko diogula aurre gure bizitzako uneren batean nahi ez dugun bakardadeari. Horrela, errealitate horren berri ematen dugu, baita boluntariotzaren eta belaunaldien eta auzoen arteko harremanen bidez dauden alternatiba osasungarrien berri ere, komunikabideen, sare sozialen, kaleko sentsibilizazio-ekintzen, beste erakunde batzuekiko komunitate-jardueren, prestakuntza eta hitzaldien, boluntariotza-azoken eta abarren bitartez.
Nolakoak dira garatzen dituzuen laguntza-prozesuak? Zenbat pertsona daude lotuta oraintxe bertan?
Laguntzak adineko pertsonaren beharretara eta interesetara egokitzen dira, bere ingurune hurbilena ere kontuan hartuta, auzotik udalerrira. Gaur egun, Donostian, Lasarte-Orian, Pasaian eta Tolosan aritzen gara, Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntza garrantzitsuarekin eta udalen eta enpresen lankidetzarekin. Iaz 230 pertsona inguruk hartu zuen parte gure programetan, adinekoak eta boluntarioak barne. Eta kopurua handituz doa bakardadeak eta zahartzeak dakarren erronka demografiko eta soziologikoarekin bat etorriz.
Horregatik, Adinkiderentzat funtsezkoa da dauden baliabideekin koordinatzea eta, horrela, zainketa-ekosistema bat eraikitzea. Eredu horren helburu nagusietako bat adinekoak beren etxean ahalik eta denbora luzeenean bizi ahal izatea da, horrela instituzionalizazioa saihesteko.
Zer baldintza bete behar dituzte Adinkiderekin boluntario bezala lan egin nahi dutenek?
Egia esan, edonork egin dezake boluntariotza Adinkiden. Are gehiago, 16 urtetik 80 urte bete dituzten pertsonak daude, eta, zalantzarik gabe, zahartze aktiboaren adibide bat da adineko beste pertsona batzuei laguntzea. Adinkide.org webgunearen bidez informazio-saio batean izena ematea bezain erraza da. Bertan, boluntariotza motak azaltzen ditugu, eta, ondoren, elkarrizketa bat egiten da.
Boluntario guztientzat laguntza afektibo horretarako hasierako prestakuntza eskaintzen dugu. Eta, boluntariotzan ari den bitartean, aldizkako prestakuntza izango du erabilgarri izan dakizkiokeen esparruetan, hala nola emozioen kudeaketan, erorketen prebentzioan, taldeen dinamizazioan, doluaren kudeaketan, etab. Boluntarioak Adinkideren talde profesionalaren laguntza izango du beti, eta horrek ere adinekoari laguntza ematen dio behar duenean.
